Preek van de week – Over leiderschap in het licht van Rechters 9

Gelezen:
Rechters 8: 22-1O:2

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

Leugen en bedrog
Geweld en slachtpartijen
En machthebbers die maar doen
Met de beelden van Syrië, Oekraïne Nigeria en noem maar op vandaag op ons netvlies moet je zeggen, er is in al die eeuwen nog niet veel veranderd in deze wereld.

De wereld van het boek rechters in het midden oosten, plusminus 1200 voor Christus.
Wat afschuwelijk herkenbaar

Even in het kort:
Een bastaard zoon van de richter Gideon grijpt de macht en vermoordt zijn zeventig halfbroers in Ofra

Hij doet dat door een complot te smeden met de inwoners van de stad Sichem.

één broer ontsnapt het: Jotham, die een vloek uitspreekt over Abimelech en Sichem vanaf de berg Gerizim

Na enig tijd komt tweedracht tussen Abimelech en de Sichemieten.
Een bondgenootgenootschap in het kwaad is ook nooit zo stabiel
De Sichemieten proberen Abimelech onderuit te halen dat mislukt en hij slaat bloedig terug
Duizenden mensen komen op een verschrikkelijke manier aan hun einde
Zo worden er duizend in een keer levend verbrand
Tenslotte wordt Abimelech bij het stadje Tebes gedood door een vrouw die een steen op zijn hoofd gooit.

Alleen maar verliezers en onbeschrijfelijke ellende.

Wat moeten wij met dit verhaal en wat is hierin het goede nieuws?

Om te beginnen dit: het feit dat dit open en eerlijk in de Bijbel staat
Het vertelt me dat de Bijbel niet ergens in de wolken zweeft maar midden in deze wereld met alles wat hier gebeurt.
Dat maakt de Bijbel voor mij geloofwaardig
Temeer omdat hier het kwaad binnen Gods eigen volk openlijk ter sprake komt
Kwaad in de wereld is erg
Kwaad in de kerk is nog veel erger
Je kunt je geloof erom verliezen.
Maar God weet er alles van
En hoe zwart en diep de put ook, God heeft er raad mee geweten, ook toen
Want we lezen van een richter Tola door God gestuurd om het volk uit dit diepe dal omhoog te halen
En het is gelukt
Anders hadden wij hier niet gezeten

Wat kunnen we uit dit verhaal leren?

Rechters 9 heeft ons wat te zeggen over de ontsporing van leiderschap als belangrijke reden van heel veel ellende.

Om zo tegen deze donkere achtergrond het alternatief van de evangelische weg en Bijbels leiderschap te laten oplichten.

Het thema leiderschap gaat als een rode draad door heel de tijd van de Rechters heen.
Het boek onthult hoe het binnen Gods volk van kwaad tot erger gaat en het eindigt met verhalen die niet meer geschikt zijn voor onder de 18.
Het wordt binnen Israel erger dan Sodom en Gomorra.
Misbruik, groepsverkrachtingen, moord en massamoord
Het boek eindigt dan met deze zin
In die dagen was er geen koning in Israël en iedereen deed wat goed was in zijn ogen.

We hebben dus een koning nodig, maar wat voor één dan?

Het begint met een antivoorbeeld: Abimelech, Israëls eerste koning

Het ging al fout in zijn jeugd.
Bij zijn vader, de beroemde rechter Gideon.
Gideon was niet eerlijk en had een dubbele agenda
Toen het volk hem koning wilde maken, wees Gideon dat vroom van de hand.

‘Ik zal uw heerser niet zijn, en mijn zoon zal uw heerser niet zijn, want de HEER is uw heerser.
Prachtig, het klopt alleen niet met zijn daden
Hij liet zich wel royaal als een koning belonen
Als een koning nam hij een uitgebreide harem
En zijn zoon noemt hij Abimelech, vader is koning, een ware aap uit de mouw
Wat iemand met de mond belijdt, kan er in de praktijk soms totaal anders uitzien.

Bovendien had Gideon een efod laten maken.

Gideon liet van dit alles een priestergewaad maken. Hij gaf het een plaats in Ofra, waar heel Israël het als een afgod kwam vereren. Dit zou uiteindelijk leiden tot de ondergang van Gideon en zijn familie.
Met een efod dacht men Gods wil te kunnen uitvogelen.
Gideon verzekerde zich zo van een eigen lijntje met de hemel.
Zo’n Efod is een stuk gemakkelijker dan volhardend bidden en gehoorzaam luisteren naar Gods woord
Feitelijk wordt God monddood gemaakt
Vroom, geestelijk, de mond vol van God en noem maar op.
Maar pas op
Als de vroomheid er al te dik bovenop ligt, de Heer voor en na, is dat heel vaak een teken dat men niet God, maar zichzelf dient. Eigenwillige godsdienst noemen we dat.
Samenvattend:
O nee, hij was geen koning. God heerst.
Maar in de praktijk nam hij alles in eigen hand. Met godsdienst om zijn eigen politiek te steunen.

En dan is ook de laatste stap zomaar gezet.
Eigenwillige godsdienst wordt afgodendienst zonder dat je het doorhebt

De HERE de God van Israël wordt ingeruild voor de plaatselijke afgod Baal berit.
Letterlijk Heer van het verbod.
Best kans dat de goegemeente nog oprecht van mening was de God van Israël te dienen, want de Here was toch ook de God van het verbond?
Jahwe Baal berit verschillende namen voor de ene god.
Mooi toch inclusief denken?
Nou mooi niet.
En dat blijkt uit de vruchten die deze nep godsdienst oplevert –

Namelijk een leiderschap waar het onbeschaamd om de macht gaat
Gideon had de basis gelegd, omhuld in vrome woorden..
Abimelech trekt de conclusie: als het met alle vrome woorden toch alleen maar om de macht gaat, laat het daar dan over gaan.
Gaat het daar niet heel vaak om? In de samenleving en in de kerk?
In de meeste kerkelijke conflicten gaat het daarom

Om de macht gaat Abimelech letterlijk over lijken.
Zeventig halfbroers worden op één steen afgeslacht.
IS is er niks bij
Hun enige fout was, dat ze bestonden.
Want wie het om de macht gaat, ziet altijd en overal concurrenten De mannen van Sichem steunen en dekken hem daarin.
Als God niet oprecht wordt gediend, merk je dat in de omgang met elkaar
Hoe meer Gods volk van het echte geloof afdwaalt des te meer de ontsporingen
Op het eerste gezicht lijkt Abimelech niets van zijn vader te hebben, maar Gideon heeft zijn zoon een vervalst geestelijk testament nagelaten Met alle gevolgen vandien

We maken vandaag mee dat het christelijk geloof en de kerken in ons land hard achteruit hollen.
Aan wie ligt dat?
Reden om ook in de spiegel te kijken.

Niet om te gaan zwartepieten, maar wel om geloofscrisis vandaag te zien als een oproep om onszelf te onderzoeken met de vraag: Waar ligt het hart van ons geloof en ons kerkzijn.
Dienen we onszelf
Onze eigen ambities en idealen
of dienen we God
En vrome woorden alleen zijn dan geen garantie
Gideon liet een vals testament aan zijn zoon na
Vroom van buiten rot van binnen
Wat is ons testament?

Ik ga weer terug naar Richteren 9; in deze geschiedenis wordt God maar 1x genoemd 9: 23

Toen zaaide God onenigheid tussen Abimelech en de burgers van Sichem, zodat de burgers van Sichem hun belofte van trouw aan Abimelech braken.

Na drie jaar regering van Abimelech is het God die tweedracht brengt in de relatie van Abimelech met de Sichemieten. Letterlijk staat er dat hij daarvoor een boze geest stuurde
Zo komt Abimelech en zijn koningschap via een wrede en bloedige broederstrijd aan zijn einde

Zo zien we 3 lagen in deze geschiedenis.
God laat de Boze toe om tweedracht te brengen.
De moordpartijen zijn mensenwerk.
Tegelijk is het duivels werk.
Maar het is ten diepste ook een werk van God, Hij heeft het toegelaten.
God brengt zijn kerk in de crisis
Door de Boze
Door zonde en haat in mensenharten
God laat breken, maar niet om te verdelgen, maar juist om te redden.
Zo heeft de Here het anti-koningschap van Abimelech laten breken en verdwijnen om ruimte te maken voor de komst van zijn rijk, voor de koning naar zijn hart.

God laat soms zijn kerk breken
Om te redden
Om de frontlijn tussen de slang en Gods volk zichtbaar te maken
Om zijn kerk terug te brengen tot echte overgave en toewijding
En leiders die daarvoor hart hebben.
Leiders naar Gods hart
Leiders die Gods koninkrijk zoeken
Wat zijn dat voor leiders?

De fabel van Jotam zet ons op een spoor:
Hij vertelt over de bomen die een koning zoeken.
De olijfboom, de vijgeboom en de wijnstok bedanken voor de eer.
Ze zijn niet gemaakt om wat te wuiven boven de andere bomen uit.
Ze zijn gemaakt om olijven te leveren en vijgen en druiven, om zo de mensen en God te dienen.
Koning zijn, wuiven boven de andere bomen uit, is tegennatuurlijk.

Een les in leiderschap.
Als koning ben en blijf je mens tussen de mensen en meer niet, zo gauw je je gaat verheffen kom je in de gevarenzone.
Hoe gemakkelijk kan leiding geven ontaarden in de baas willen zijn, en de eerste verliezer ben jezelf.
Je verliest jezelf
Macht doet wat met een mens.
Abraham Lincoln , beroemde Amerikaanse president zei:
een mens is tegen heel wat bestand, maar wil je een mens echt testen, geef hem macht.

Macht maakt je tot een ander mens
Macht corrumpeert
Niet meer mens tussen de mensen
Nee, je wuift boven de andere mensen uit.
Psychologisch onderzoek schijnt dat zelfs te kunnen aantonen.
Er gebeurt wat in je brein
Mensen met macht verliezen hun vermogen om zich in te leven en om compassie te tonen.

En helemaal een ramp als iemand die leiding geeft te vergelijken is met een doornstruik.
Iemand die de macht nodig heeft om zichzelf te laten gelden.
Kijk naar de achtergrond van zoveel dictators.
Mensen met een verknipte achtergrond die de macht grijpen om zichzelf te bewijzen.
Ook Abimelech een moeilijke achtergrond,
Zoon van een slavin, halfbloed.
Broers die hem voor half verslijten
Een vader met een dubbele agenda.
Een doornstruik aan de macht veroorzaakt, een lawine van ellende
Wat een schade en ellende door al die zogenaamd geestelijke leider in de kerk de eeuwen door
Doornstruiken die wuiven boven de andere bomen uit.

Denk aan de indringende waarschuwing van Jezus
Jullie moeten je niet rabbi laten noemen, want jullie hebben maar één meester, en jullie zijn elkaars broeders en zusters. 9 En noem niemand op aarde vader, want jullie hebben maar één vader, de Vader in de hemel. 10 Laat je ook niet leraar noemen, want jullie hebben maar één leraar, de messias. 11 De belangrijkste onder jullie zal jullie dienaar zijn
En N.B. alsof de duvel er mee speelt:
in de RK kerk wordt de leider heilige vader genoemd
en in de protestantse kerken gebruiken ze de titel dominee en dat betekent heer en meester en in de evangelische groepen kom je de grote geestelijke leiders tegen
Het zit kennelijk diep in ons om het precies verkeerd te doen.

Maar hoe dan, want de kerk heeft wel leiderschap nodig.

Het antwoord ligt in het verlengde van de fabel en is door onze grote koning onze grote leidsman onze Heer en VERLOSSER JEZUS Christus waargemaakt.

Hij kwam van boven, maar werd mens tussen de mensen.
Nederig en zachtmoedig van hart.
Hij is als broeder onze heer en verlosser geworden niet door de baas te spelen of heerschappij te voeren maar door mens te zijn en te blijven, door een bron van liefde en wijsheid en geloof en toewijding en gehoorzaamheid jegens de vader te worden.
Hij is koning geworden door wijnstok te zijn.
Hij heerst niet, Hij dient.

Hij commandeert niet Hij geeft
Hij stuurt niet Hij gaat zelf voorop
Zo leidt Hij ons
Zo is Hij koning door Gods genade.
Vrij om echt te dienen.
Dat is niet alleen niet overheersen,
maar het is ook: niet de mensen naar de ogen kijken en je leiderschap bouwen op de mensen hun zin geven

Jezus doet nog het één nog het ander.
Zijn leiden is dat Hij voorgaat in het geloof
In het zoeken en doen van de wil van zijn vader.
In het zich toevertrouwen aan God
Aan zijn trouw en aan zijn wil
Dat is geestelijk leiding geven
Prachtig hoe de Hebr brief hem typeert:

overste leidsman
en voleinder van het geloof
Hij is de wijnstok en noemt zijn leerlingen de ranken.
Hij leidt door te geven
En zo doen zijn leerlingen vanuit Hem hetzelfde
Zoals Hij gezonden is door de Vader zo zendt ook ons en jullie als ambtsdragers in het bijzonder.
Het is leiden door te geven
Niet door toe te geven
Maar door te geven wat Christus geeft zoals hij het weer van zijn vader heeft gekregen
Laten zien dat je leeft in vertrouwen en gehoorzaamheid
Dat je laat leiden door Christus in liefde voor God en de mensen
Nederig en zachtmoedig van hart
Jezus kwam om de mensen te dienen, maar wij was niet in dienst van de mensen.
Zijn opdrachtgever en zender was zijn vader.
En zo geldt het ook van ambtdragers
Aangesteld door de Geest om de gemeente te dienen.
Vrij om te dienen
Om de gemeente te helpen zichzelf verder op te bouwen in de liefde van Christus. Om geestelijk leiding te geven moet je jezelf laten leiden en vervullen door Christus zelf
Dat je door hem steeds meer God gaat liefhebben en je naaste als jezelf
Ambtsdragers evengoed ook jeugdleiders, muziekleiders vaders en moeders

Maar is dit ook niet het model voor elk leiderschap, ook buiten de kerk?
In de politiek, in het bedrijfsleven, op school
De echte leider vrij om gewoon mens tussen de mensen te blijven
Die inleving en compassie niet als lastig ervaart, maar juist als kracht om dienend te leiden
Die niet overheerst, maar inspireert
Maar die ook weet dat de wens van het volk niet altijd het goede is, niet de kijkcijfers of kiezersgunst zijn leidend
Die dus verankerd moet zijn in iets dat boven zichzelf en de gemeenschap uitgaat.

Leidend is niet de eigen wil, maar ook niet die van de mensen
Maar iets dat dat overstijgt
En wat is het dan een rijkom te weten zeker als je geroepen bent om te leiden dat dat iets niet een ideaal is, maar een iemand,
God,
De schepper van de hemel en de aarde
De Vader van onze Heer Jezus Christus

amen

Terug naar nieuwsoverzicht